Oude brieven.

We waren op bezoek bij een tante op leeftijd in Zeeland. Haar man, onze oom, is niet zo lang geleden overleden en blijkbaar heeft dat haar ertoe aangezet om op te gaan ruimen. Zodoende kregen wij een heel pakket brieven en documenten van het voorgeslacht van manlief mee. Ze dacht dat ons dat wel zou boeien. Een deel van de brieven moesten we bij een andere tante af geven die niet zo ver bij ons vandaan woont. Maar we mochten de brieven eerst zelf lezen.

Het ging om brieven uit 1942, de oorlogsjaren dus. Mensen communiceerden in die tijd vooral via de post. Ik had er een aardige klus aan om het schuine, kriebelige handschrift te ontcijferen. Maar het was de moeite waard. Er kwamen mooie teksten uit zoals deze zin uit de brief uit Den Haag: 

.. maar ja ik dwaal helemaal af, het is schande dat ik je zo lang op het overhemd heb laten wachten maar de wasbaas heeft daar ook al schuld aan bij gebrek aan zeep zijn ze er niet gek meer op, heb je er al gebrek aan gehad ik hoor je al mopperen op me maar ja je moet het maar niet ten kwade duiden hoor ..                                                                                                                  

 Of dit stukje uit een brief uit Arnhem:

 .... Nu zal je wel zeggen bij ons niet veel beters maar op een dorp of liever op het land is altijd nog wel iets te krijgen, mijn vrouw tobt en tobt om mij voldoende eten te geven, maar staat wel eens machteloos dan geen aardappelen dan geen groenten met dat al geen vet ( er worden hier anders niet geslacht als nuchtere en graskalveren zie daar de geheele achteruitgang, die ons alle bedreigt. Daarom wilde ik je vragen (al was het in een hoedendoos) stuur ons met de post iets minder als 5 kilo aardappelen een paar maal ge behoeft maar te schrijven hoeveel de kosten zijn misschien weet slinks nog aan wat ingemaakt goed te komen. Alles is welkom we zitten hier soms met geld en de tinnen geldstukken zijn niet te eeten, dus een dienst zou je ons bewijzen. Op het land kan je niets uitvoeren breng het desnoods zelf we zijn wel niet rijk maar aan te kort kom je niets. Terwijl ik zit te schrijven, zit mijn vrouw alweer te piekeren het is namelijk zoo ik heb 2 paar wollen sokken die per week 2 kaartjes katoen kosten maar desnietemin op raken zou E. geen kans zien voor mij een paar of twee kousen of sokken te koopen hier is letterlijk niets meer te krijgen.....                                                                         

In onze tijd nogal wordt wel eens gezegd, dat voor de doorsnee Nederlander het leven gewoon doorging. Maar de brieven van Nederlanders uit 1942 vertellen toch een ander verhaal: aan van alles was gebrek. Bovendien was het in het eerste kwartaal van dat jaar ijselijk koud met te kort brandstof om het huis fatsoenlijk te verwarmen. De beschrijving van deze dagelijkse sores nemen een groot deel van de brieven in beslag. Het viel dus helemaal niet mee. En dan wisten ze niet dat de oorlog nog drie jaar zou duren.

Na het lezen van al deze brieven, schiet me het kistje in gedachten, boven veilig in een kast opgeborgen. Er zitten veel oude brieven in. Niet zo oud als bovenstaand, maar toch. Ik had twee echte vriendinnetjes. Tineke, woonde in dezelfde straat als ik. Haar pa was in goede doen, want ze hadden een autootje, een lelijke eend. Dinie woonde in de polder aan de andere kant van het kanaal. Haar pa was boerenknecht. Ze woonde met heel veel broers en zusjes in een klein arbeiderswoninkje bij een boerderij. De schoolbus vervoerde de kinderen elke dag naar de pont. Aan de overkant moesten ze lopend verder naar school. Heel soms mocht ik na schooltijd met de schoolbus mee naar haar huis. Er was daar altijd wel een stel klompen of laarzen over die ik aan mocht en dan speelden we heerlijk rond de boerderij tot ik weer opgehaald werd door mijn pa. 
In februari 1965 verhuisden beide vriendinnen tegelijkertijd. Dat was een ramp voor me. Ik heb wekenlang lopen treuren. De vader van Dinie ging in Drenthe een eigen boerenbedrijfje beginnen. Haar heb ik niet meer terug gezien en volgens mij hebben we ook nooit met elkaar geschreven. Achteraf denk ik dat dat allemaal teveel geld kostte, want een vetpot was het daar niet.
Tineke kwam in een oude burgemeesterswoning te wonen op de Veluwe. Ik mocht er in de zomervakantie van 1965 een paar weken logeren. Heel fijn vond ik het niet, want de moeder van Tineke was heel erg op goede manieren gesteld. Ze vond het nodig de hiaten in mijn opvoeding aan te vullen. Dus mijn spraak werd gecorrigeerd en mijn tafelmanieren waren ook niet helemaal in orde. Mijn ma was daar achteraf best een beetje gepikeerd over toen ik het haar vertelde. Maar Tineke en ik pakten de draad wel meteen weer op.
Tineke hield ervan lange brieven te schrijven en ik schreef weer terug. Soms duurde het wel een half jaar voor er weer een teken van leven kwam, maar dan kon je zo weer tien velletjes blabla verwachten. Dat hebben we heel lang vol gehouden, tot in onze studietijd. Daarna hebben we zomaar geen contact meer gehad. Inderdaad vind ik in mijn kistje nog wat brieven van haar. 

… Toen we naar huis fietsten botste een meneer op een brommer tegen een meisje en bam …! Daar lag ze. Ze had natuurlijk pas een nieuwe rok die helemaal kapot was. We zijn toen even bij iemand binnen wat pleister  e.d. gaan halen. Morgen hebben we Frans (rip). Ik heb er niets geen zin in. Jij vroeg me of ik platen had, maar nee, we hebben geen pick-up, dus ook geen platen. Dat is wel jammer. Als er hier in huis een fuif of zo is, moeten we er altijd een lenen. Als wij een een of andere plaat willen horen, moeten we de radio aan zetten en wel op Veronica, hoewel je daar soms niets anders dan geruis op hoort. Nee, we missen er wel een hoor!!!  ....                                       

 En zo gaat het nog een aantal kantjes door. Onze probleempjes waren in die tijd van een heel andere aard dan in oorlogstijd. Tegenwoordig schrijven we geen brieven meer, ik tenminste niet. Jammer eigenlijk, want wat is het leuk om al die verhalen weer eens terug te lezen. Misschien meld ik me nog eens aan voor postcrossing. (https://www.postcrossing.com)